Ponad 50 monet i około tysiąca fragmentów naczyń ceramicznych znaleźli archeolodzy prowadzący prace na terenie dawnej żydowskiej dzielnicy Szydłowa. Przedmioty znaleziono dzięki wykopom prowadzonym przy synagodze, na zachód od świątyni oraz w miejscu przebiegu muru obronnego miasta z połowy XIV wieku. W tym miejscu odkryte zostało m.in. wielkie śmietnisko, które istniało od XV do XVI wieku.
Większość zabytków, w tym liczne naczynia ceramiczne używane przez Żydów zostały znalezione właśnie w tym miejscu – mówi Tomasz Olszacki, archeolog prowadzący prace. Są to zarówno naczynia stołowe: dzbany, misy i talerze, z których najstarsze pochodzą z XVI wieku, jak i okopcone garnki, patelnie i tzw. trójnóżki. W większości są to niewielkie fragmenty naczyń, ale niektóre zachowały się w dość dobrym stanie i po inwentaryzacji prawdopodobnie uda się je zrekonstruować.
Wykopy przy synagodze odkryły też fundamenty zabudowań. Najstarsze nawarstwienia pochodzą z XVI wieku. W ich sąsiedztwie znaleziono dużo monet, które ułatwiają datowanie – dodaje Tomasz Olszacki. Najstarsze monety pochodzą z początków XVII wieku, z czasów króla Zygmunta III Wazy, a najmłodsze to monety międzywojenne. Najwięcej monet pochodzi z XIX wieku. Są wśród nich pieniądze ze wszystkich zaborów, zarówno pruskie, austriackie, jak i rosyjskie kopiejki.
Najlepiej zachowane i zrekonstruowane znaleziska związane z codziennym życiem Żydów z Szydłowa od XVI do XX wieku znajdą się na wystawie w synagodze. Wystawie mają towarzyszyć tablice informujące o zabytkach i przeprowadzonych badaniach archeologicznych.
Teren dawnej dzielnicy żydowskiej został też przebadany z zewnątrz tzw. metodą elektrooporową. Badania są opracowywane. Wstępnie wskazują one, że wzdłuż przebiegu dawnego muru obronnego znajdowało się wiele żydowskich zabudowań. Budynki otaczały też synagogę, zarówno od zachodniej, jak i od wschodniej strony.
Posiadany ośrodek kultu i jego zaplecze sprawiało, że Żydzi z Szydłowa zajmowali dominujące miejsce pośród społeczności żydowskiej w tej części kraju. Analiza archeologiczna pomoże ustalić, kiedy osadnictwo żydowskie pojawiło się w Szydłowie i jaka była jego skala w średniowieczu.
Badania archeologiczne w Szydłowie są elementem przygotowań do rewitalizacji najważniejszych zabytków w tej miejscowości.